Al ruim tien jaar vormt Smart Delta Resources de motor achter de samenwerking tussen industrie, overheden, haven, netbeheerders en kennisinstellingen in de Vlaams-Nederlandse Schelde Delta-regio. Vandaag vierde de organisatie haar jubileum. Directeur Maarten den Dekker en gedeputeerde Provincie Zeeland Jo-Annes de Bat blikken terug op de samenwerking, maar benadrukken vooral de grote uitdagingen die de komende tijd om een doorbraak vragen.

Terugblik: een grensoverstijgend succes
Het grensoverstijgende samenwerkingsverband, dat organisaties verbindt van Vlissingen tot Gent, begon als een initiatief om de concurrentiepositie te versterken tegen goedkoop schaliegas uit de VS door in te zetten op productuitwisseling. Inmiddels is Smart Delta Resources uitgegroeid tot een toonaangevend samenwerkingsverband in de regio, met een duidelijke missie: een klimaatneutrale, circulaire én competitieve industrie realiseren.

“Met een groei van 14 leden in 2014 naar bijna 50 leden vandaag de dag, speelt Smart Delta Resources een belangrijke rol in de energie- en grondstoffentransitie van niet alleen Nederland en Vlaanderen, maar ook van Noordwest-Europa,” aldus Den Dekker. “Wat vaak niet vanzelfsprekend is binnen de industriële sector – zoals data-uitwisseling, samenwerking op publiek-private projecten en nauw contact tussen werknemers van verschillende bedrijven – gebeurt hier al jaren. Gezamenlijk werken we aan haalbaarheidsstudies, versnellen we energie-infrastructuurprojecten en vormen we een gezamenlijke stem naar buiten.”

Een kritiek omslagpunt
Ondanks de successen staat de Nederlandse industrie op een kruispunt. Den Dekker waarschuwt: “Zonder een industrie-georiënteerde overheid de komende jaren, loopt de verduurzaming in de grindbak.”

De Bat sluit zich hierbij aan: “Het haven-industriecluster in Zeeland/West-Brabant heeft enorme potentie om een voortrekkersrol te spelen in de energie- en grondstoffentransitie. Hier zit een internationale tophaven met zowel traditionele als nieuwe industrie die bijdraagt aan brede welvaart, maar ook de sleutel vormt voor verduurzaming van energieopwekking en productie van alledaagse gebruiksproducten. De intentie bij bedrijven is er, dat zien we terug in de vele projecten en plannen. Maar de omstandigheden verslechteren zodanig dat cruciale investeringsbeslissingen uitblijven.”

Randvoorwaarden onder druk
Veel randvoorwaarden voor verduurzaming zijn namelijk nog steeds niet op orde. Den Dekker somt op: “Het algemene verhaal over tijdige energie-infrastructuur, vlottere vergunningsverlening en voldoende aanbod van duurzame, betaalbare energie kent iedereen inmiddels. Voor ons zijn voorbeelden de 380kV-verbinding naar Zeeuws-Vlaanderen en waterstofinfrastructuur. Maar net zo belangrijk is beleid dat de concurrentiepositie van een mondiaal opererende industrie ondersteunt. Dat blijft nu uit, met grote gevolgen. Om zoveel mogelijk projecten tot 2030 te realiseren, moet er snel voortgang worden geboekt op deze en andere randvoorwaarden.”

De Bat voegt toe: “Netwerkkosten lopen in Nederland al enige tijd significant uit de pas ten opzichte van buurlanden. Netcongestie is daarnaast nijpend, ook in onze regio. Bedrijven kunnen geen investeringen doen door onduidelijk of zelfs uitblijvend beleid vanuit het Rijk. Ook de maatwerkafspraken staan onder druk, en dat komt de noodzakelijke verduurzaming niet ten goede. De drie bedrijven in onze regio kunnen met hun afspraken een enorm verschil maken voor de nationale doelstellingen, maar ook voor het duurzame verdienvermogen van de regio en ontwikkelmogelijkheden voor talent in nieuwe, groene banen - iets wat voor Zeeland prioritair is.”

Urgente oproep aan het Rijk
De minister van Klimaat en Groene Groei wil in het eerste kwartaal van 2025 besluiten welke bedrijven onder de maatwerkaanpak blijven vallen. Den Dekker waarschuwt dat dit proces nu te veel spanning veroorzaakt: “Onder de huidige omstandigheden kunnen geen investeringsbeslissingen worden genomen. Het onnodig op de spits drijven van de maatwerkaanpak zorgt alleen voor verdere vertraging en het weglekken van productie en emissies. Wat we nodig hebben is een gunstiger investeringsklimaat, iets waar de overheid samen met ons voor kan zorgen.”

Uit de industrie klinken al langer zorgen over de concurrentiepositie en de toenemende afhankelijkheid van andere werelddelen. “Regio’s als Azië, Amerika en het Midden-Oosten investeren volop in toekomstbestendige industrie. Europa moet bijbenen. Gelukkig zien we dat Von der Leyen recent aangaf dat het redden van de Europese industrie topprioriteit heeft. Die focus moet ook in Den Haag doorslaggevend worden”, stelt Den Dekker. “Daarbij is het ook cruciaal dat Den Haag, samen met Brussel, werkt aan het creëren van Europese afzetmarkten voor in Europa geproduceerde schonere industriële producten. Voor veel van deze producten ontbreekt zo’n afzetmarkt (en dus vraag) nog, terwijl juist dat ook meer zekerheid zou geven voor de gevraagde investeringen.”

De komende tien jaar: actie noodzakelijk
De komende tien jaar zijn cruciaal. “Als ik terugkijk op wat we al hebben bereikt met de samenwerking binnen Smart Delta Resources, heb ik goede hoop voor de toekomst,” besluit Den Dekker. “Maar ons pleidooi blijft duidelijk: maak nú stappen met de randvoorwaarden en het investeringsklimaat, inclusief het creëren van vraag en het gelijke speelveld met onze buurlanden. Anders raken de doelen alleen maar verder uit zicht.”